หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี

ฌาน และ สมาธิ เป็นอันเดียวกันและต่างกัน ฌาน ได้แก่การเพ่งในอารมณ์นั้น ๆ ให้เป็นไป ตามปรารถนาของตน เมื่อสังขารปรุงแต่งอยู่นั้น จิตก็จะรวมลงในอารมณ์ที่ปรุงแต่งนั้น แล้วก็เป็นไป ตามปรารถนาของตน ดังอธิบายมาแล้ว เรียกว่า ฌานสมาธิ ได้แก่การพิจารณาให้เห็นเหตุผลของมันตามความเป็นจริงจนจิตหยุดนิ่งอยู่ไม่คิด ไม่นึกต่อไป ยังเหลือแต่ ผู้รู้

เบื้องล่างแผ่นดินของจังหวัดหนองคายเป็นเมืองบาดาล หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี เคยเล่าแก่ศิษยานุศิษย์ฟังว่า เบื้องล่างแผ่นดินของจังหวัดหนองคาย เป็นเมืองบาดาล ภายใต้หินหมากเป้งแห่งนี้ ลึกลงไป จะเป็นถ้ำที่พัก ของเหล่าพญานาค ซึ่งเป็นโพรงถ้ำขนาดใหญ่โตมหึมา เป็นโพรงถ้ำ ที่ทอดทะลุถึง วัดพระพุทธบาทดอนแก้ว ใกล้วัดหินหมากเป้ง อันเป็นรอยพระพุทธบาทองค์จริงอยู่ที่นั้น และ โพรงถ้ำ ยังทอดทะลุไปโดยตลอด ทั่วถึงกันทุกหนแห่งของอาณาบริเวณ

การทำบุญให้ผู้ตาย “การทำบุญให้ผู้ตายนี้ ท่านแสดงไว้ว่า ยากนัก ที่ผู้ตายจะได้รับ เหมือนกับงมเข็มอยู่ในก้นบ่อแต่ผู้ยังมีชีวิตอยู่ก็ชอบทำ นับว่าเป็นความดีของผู้นั้นอย่างยิ่ง​ ท่านเปรียบไว้สมมุติว่าบุญที่ทำลงไปนั้นแบ่งออกเป็น ๑๖ ส่วน แล้วเอาส่วนที่ ๑๖ นั้น มาแบ่งอีก ๑๖ ส่วน ผู้ตายไป จะได้รับเพียง ๑ ส่วน

อุปสรรคของการทำกรรมฐาน ตลอดช่วงชีวิตแห่งการเป็นพระอาจารย์กรรมฐาน พระอาจารย์มั่นได้ให้คำแนะนำ ในการปฏิบัติแก่ พระภิกษุเป็นจำนวนมาก เรื่องสำคัญเรื่องหนึ่งที่ท่านมักต้องนำมาเน้นย้ำอยู่เสมอ คือเรื่องอุปสรรคหรือเครื่องเศร้าหมองของการทำกรรมฐาน โดยท่านได้กล่าวถึงเรื่องนี้ไว้ว่า ผู้ต้องการพ้นทุกข์จริงๆ แล้ว ต้องไม่หลงในความเป็นเหล่านั้น ญาณคือความรู้พิเศษที่เกิดขึ้นในระหว่างแห่งความสงบ เป็นต้นว่า ญาณระลึกชาติหนหลังได้ ญาณรู้จักเหตุการณ์ในอดีต ญาณรู้จักเหตุการณ์ในอนาคต รู้จักวาระจิตความนึกคิดของบุคคล อื่นเป็นต้น เหล่านี้ล้วนแต่เป็นวิชาที่น่าอัศจรรย์มากทีเดียว แต่ถ้าหากว่าหลงและติดอยู่ในญาณนี้แล้ว

หลวงปู่มั่นเล่า เหตุการณ์ระลึกชาติ ว่ามีพระอริยะ รูปใดบ้าง ที่เคยมี”อดีตชาติ”ร่วมกัน! เหตุการณ์ก่อนการบรรลุอรหันต์ในส่วนที่เป็นความทรงจำของหลวงตาทองคำ จารุวัณโณนั้น ท่านได้กล่าวถึงการที่หลวงปู่มั่นเกิดความรู้เห็นในชาติภพที่เรียกว่า “ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ” ความตอนนี้มีว่า… “ท่านว่า จิตถอนออกมาอีก คราวนี้เวทนา วิตก จางลงไปมาก แต่ยังไม่หมด ท่านกำหนดพิจารณาอีก จิตก็รวมลงไป ปรากฏว่าฝนตกน้ำนอง ชุ่มชื่นขึ้นมา