รัชกาลที่๕

รูปหายาก พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่๕ ทรงมีพระราชปฏิสันถาร กับสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส ในคราวเสด็จพระราชดำเนิน วัดบวรนิเวศน์ ในปีพ.ศ. ๒๔๔๘ แอพเกจิ

ท่านผู้หญิงพัน (เกิดในสกุลบุรานนท์) ท่านเป็นน้องท่านผู้หญิงกลิ่น และเป็นภรรยาสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ ไม่มีบุตรธิดา มีชีวิตยืนยาวกว่าผู้เป็นสามี น่าจะถึงแก่อนิจกรรมราว พ.ศ. ๒๔๔๐ ไม่เกิน ๒๔๔๕ หากสังเกตในเรือน มีเตียงเตี้ยๆ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าอยู่เคยรับสั่งเรียกเตียงแบบนี้ว่า เตียงท่านผู้หญิงพัน เล่ากันว่าท่านชอบนั่งรับแขกบนเตียงเช่นนี้ เมื่อสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทรงสั่งเครื่องเรือนที่พระที่นั่งวิมานเมฆ มีรับสั่งให้หาเตียงแบบนี้ ดังที่เราเคยเห็นพระบรมฉายาลักษณ์ทรงฉายที่พระที่นั่งวิมานเมฆ ประทับบนเตียงเตี้ยกับพระราชโอรสธิดา

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวสถาปนาวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม ปืพุทธศักราช ๒๔๔๒ โปรดให้ ออก แบบพระอุโบสถตกแต่งไว้ด้วยหินอ่อนงดงามวิจิตร จำเป็นต้องแสวงหาพระประธานที่มีความทัดเทียมกัน พระองค์มีความประสงค์อัญเชิญพระพุทธชินราช วัดพระศรีรัตนมหาธาตุไปประดิษฐานเป็นพระประธานวัดเบญจมบพิตร กรุงเทพมหานคร จึงมีกระแสรับสั่งให้ สมุหเทศาภิบาลมณฑลพิษณุโลก ไปหาพระพุทธรูปที่มีความงดงามมาประดิษฐานแทนพระพุทธชินราช สมุหเทศาภิบาลฯ ทราบว่าหลวงพ่อเพชรมีความงาม จึงสั่งให้เจ้าเมืองพิจิตรเตรียมอัญเชิญหลวงพ่อเพชรมาเมืองพิษณุโลก ประชาชนชาวพิจิตรทราบข่าวจึงอัญเชิญหลวงพ่อเพชรจากเมืองพิจิตรเก่า (วัดนครชุม) ไปซ่อนที่ต่างๆ สุดท้ายก็ถูกค้นพบแล้วนำมาประดิษฐานไว้เมืองพิจิตรใหม่

“… เราจะเปนเสมือนบิดาของเจ้า เสมอตลอดไปย่อมยินดีด้วยในเวลามีความสุข และช่วยปลดเปลื้องอันตราย ในเวลามีภัยได้ทุกข์ …” พระราชดำรัสหนึ่งที่ พระพุทธเจ้าหลวง รัชกาลที่ ๕เจ้ากรุงสยาม ทรงพระราชทานไว้ในอดีตในวโรกาสงานพระราชพิธีรัชมังคลาภิเษกหรืองานสมโภชรัชกาลครบ ๔๐ ปี แห่งการครองราชย์ พระราชดำรัสพระราชทานนี้มีความหมายยิ่งนักอันมีความหมายถึง พระองค์ทรงมีความปราถนาให้ทวยราษฎร์ภายใต้ร่มพระบารมีของพระองค์มีความอยู่ดี มีสุข ในรัชสมัยพระองค์ท่านนั้นเอง. สำหรับพระนามว่า “พระปิยมหาราช”

คติความเชื่อในสมัยก่อน เป็นเรื่องแปลกที่ “เจ้านายแต่โบราณถูกห้ามไม่ให้เสด็จไปสุพรรณบุรี” สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงฯ ทรงมาอธิบายว่า เป็นเพราะมีความเชื่อว่าเทพารักษ์ หลักเมืองสุพรรณบุรีไม่ชอบเจ้า ความอัปมงคลที่เมืองสุพรรณจะทำให้เจ้านายเสียพระจริต “ฉันก็นึกอยากไปอยู่แล้ว แต่ว่าไม่เป็นบ้านะ” เป็นพระราชดำรัส ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตอบคำกราบบังคมทูลเชิญเสด็จประพาสเมืองสุพรรณบุรีของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เหตุที่ทรงตอบเช่นนั้นก็สืบเนื่องมาจากคติความเชื่อที่ว่า “ห้ามเจ้านายเสด็จไปเมืองสุพรรณบุรี” สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงฯ ทรงเล่าเกี่ยวกับเรื่องนี้ไว้ว่า เมื่อครั้งทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย