6332.เพราะนกกระทุงข้ามน้ำ พระยาสระบุรีจึงเสียหัว สงครามเก้าทัพ

เพราะนกกระทุงข้ามน้ำ พระยาสระบุรีจึงเสียหัว

เมื่อสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท กรมพระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า) ได้รับชัยชนะที่เมืองกาญจนบุรีและเมืองราชบุรีในคราวสงครามเก้าทัพนั้นแล้ว พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงพระกรุณาโปรดให้พระยาเทพสุดาวดี เจ้ากรม ใน สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอพระองค์ใหญ่ถือท้องตรารับสั่ง ขึ้นไปถึงกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (วังหลัง) ว่ากรมพระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า) นั้นได้ชัยชนะต่อข้าศึกแล้ว ถ้าแม้นกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (วังหลัง) ทำราชการสงครามทางฝ่ายหัวเมืองเหนือไม่สำเร็จ

“พระเศียรก็จะมิได้คงอยู่กับพระกายเป็นแท้”

ฝ่ายกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (วังหลัง) ทรงทราบความในท้องตรารับสั่งแล้ว ก็กลัวเกรงพระราชอาญาเป็นกำลัง จึงมีพระบัญชาให้กองทัพเจ้าพระยามหาเสนาที่พิจิตรเคลื่อนพลยกไปตีค่ายพม่าที่ปากน้ำพิง เจ้าพระยามหาเสนาจึงแต่งทัพโดยให้พระยาสระบุรีเป็นกองหน้า ยกล่วงขึ้นไปก่อน ส่วนเจ้าพระยามหาเสนาท่านจะยกทัพตามไป โดยกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (วังหลัง) และเจ้าฟ้ากรมหลวงนรินทรรณนเรศร์จะทรงยกทัพขึ้นไปหนุน

ฝ่ายพระยาสระบุรีเมื่อได้รับคำสั่งให้เป็นกองหน้า ก็ยกกำลังขึ้นไปตามฝั่งแม่น้ำฟากตะวันออกตั้งแต่เวลาเช้าตรู่ ในยามเช้ามืดนั้นย่อมไม่แจ่มแจ้งและมองอะไรก็มิถนัดนัก เมื่อพระยาสระบุรีเห็นเงาตะคุ่ม ๆ เหมือนเงาคนกำลังข้ามแม่น้ำ ซึ่งพระยาสระบุรีก็ยังมิทันสังเกตให้ดีว่าเป็นอะไร แต่ด้วยใจอันขลาดกลัวของพระยาสระบุรีเป็นทุนเดิมอยู่แล้วนั้น จึงทำให้พระยาสระบุรีสั่งให้รี้พลล่าถอย ด้วยสำคัญผิดคิดว่าเป็นพม่ายกพลข้ามน้ำมา ต่อเมื่อสว่างจึงเห็นชัดว่ามิใช่กำลังพม่ายกพลข้ามน้ำ หากแต่มันคือ

“ฝูงนกกระทุงข้ามน้ำ”

เมื่อกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (วังหลัง) และเจ้าพระยามหาเสนา ทรงทราบและทราบว่าพระยาสระบุรีตื่นตระหนกเพราะนกกระทุงข้ามน้ำจนถึงสั่งรี้พลใหัถอยกำลัง จึงมีพระบัญชาให้ประหารตามอาญาทัพ แล้วนำศีรษะไปเสียบประจานที่หาดทราย เป็นอันว่าพระยาสระบุรีต้องมาเสียหัวเพราะนกกระทุงข้ามน้ำแท้ ๆ เทียว

ที่มา​ อัศนัย​ มีอนันต์