6307. ทำไมงานบุญกฐินจึงมี “ธงจระเข้”

ความเชื่อและตำนาน ธงกฐินจรเข้

สมัยโบราณ การเดินทางต้องอาศัย การดูทิศทางจากดวงดาว เช่น ในการเคลื่อนขบวนทัพ ในตอนจวนสว่าง ต้องอาศัยดาวจระเข้ ซึ่งขึ้นในช่วงนั้นพอดี การทอดกฐินสมัยโบราณ เป็นงานใหญ่ มีภาระต้องจัดทำมาก บางที่ต้องไปทอด ณ วัดซึ่งอยู่ไกลบ้าน ก็ต้อง อาศัยดูทิศทาง จากดาวจระเข้ ซึ่งพอขึ้นก็เริ่มเคลื่อนขบวนกฐิน จะได้ไปสว่างที่วัดพอดี ส่วน

อีกตำนานหนึ่งนั้น มีนิทานโบราณว่า เศรษฐีผู้หนึ่งเป็นคนขี้เหนียว ไม่เคยคิดทำบุญสร้างกุศล นำสมบัติ ไปฝังไว้ที่ท่าน้ำหน้าบ้าน ครั้นตายลงจึงไปเกิดเป็นจระเข้เฝ้าสมบัติของตน ได้รับความทุกขเวทนาจึงไปเข้าฝัน ภรรยาให้มาขุดสมบัติ ไปทำบุญกุศล ภรรยาจึงจัดให้มีการทอดกฐินขึ้น จระเข้เศรษฐีนั้นก็บังเกิดความยินดี ว่ายน้ำตามขบวนเรือแห่องค์กฐินไป แต่ยังไม่ทันถึงวัดก็หมดแรง ไปต่อไม่ไหว จึงบอกภรรยาให้วาดรูปจระเข้ ใส่ในธงไปแทน

“คติความเชื่อเรื่องนี้ ถือว่า ตรงกับเรื่องบาปบุญทางพุทธศาสนา เตือนสติให้คนรู้จักเสียสละ ทำบุญบ้าง เมื่อ ตายแล้ว หากยังหวงสมบัติอยู่ ก็จะเกิดเป็นสัตว์ มาเฝ้าสมบัติ ตรงกับหลักธรรมที่ว่า ตายด้วยความโลภ จะเกิดเป็นเปรต ตายด้วยความโกรธจะตกนรก ตายด้วยความหวง จะเกิดเป็นสัตว์เดรัชฉาน”ที่มาของธงจระเข้ ก็มีมาประมาณนี้ละครับ

 

ธงกฐินทั้ง ๔ คือ จระเข้ นางมัจฉา ตะขาบ และเต่า เป็นปริศนาธรรม ของคนโบราณ

๑) จระเข้ หมายถึง ความโลภ (ปากใหญ่ กินไม่อิ่ม)

๒) ตะขาบ หมายถึง ความโกรธ (พิษที่เผ็ดร้อน เหมือนความโกรธ ที่แผดเผาจิต)

๓) นางมัจฉา หมายถึง ความหลง (เสน่ห์แห่งความงาม ที่ชวนหลงใหล)

๔) เต่า หมายถึง สติ (การระวังรักษา อายตนะทั้ง 6 ดุจเต่า ที่หดอวัยวะ ซ่อนในกระดอง)

ธงจระเข้” ใช้ประดับ ในการแห่ (มีตำนานว่า เศรษฐี เกิดเป็นจระเข้ ว่ายน้ำตามขบวนกฐิน จนขาดใจตาย)

ธงนางมัจฉา” ใช้ประดับ งานพิธี ถวายผ้ากฐิน (เป็นตัวแทน หญิงสาว ตามความเชื่อว่า อานิสงส์ จากการ ถวายผ้า แก่ภิกษุสงฆ์ จะมีรูปงาม)

ธงตะขาบ” ใช้ประดับ เพื่อแจ้งว่า วัดนี้ มีคนมา จองกฐินแล้ว (ให้ผู้จะมา ปวารณา ทอดกฐิน ผ่านไปวัดอื่นเลย ไม่ต้อง เสียเวลามาถาม)

ธงเต่า” ใช้ประดับ เพื่อแจ้งว่า วัดนี้ ทอดกฐิน เรียบร้อยแล้ว (จะปลดลง ในวันเพ็ญ เดือน 12 )

ในปัจจุบัน จะเห็นเพียง ธงจระเข้ และ นางมัจฉา ที่จะปรากฎ ในงานกฐิน ส่วนธงตะขาบ และเต่า พบเห็นได้น้อย จะมีเป็นบางวัด ที่ยังคงรักษา ธรรมเนียมเก่าอยู่

สังเกตุไหมว่า ทำไม ในงานทำบุญ ทอดกฐิน ผู้คนจะแย่ง และอยากได้ ธงมัจฉา และธงจระเข้ กันมาก หากจะได้จริงๆ ต้องจอง หรือไม่ก็เป็น ประธานใหญ่ เท่านั้น กฐินงานหนึ่ง จะมีธงใหญ่ แค่อย่างละ 1 ผืนเท่านั้น เพราะว่า คนที่ได้ไปบูชา ติดบ้านเรือน ร้านค้า จะมีเงินทอง ไหลมาเทมา ไม่ขาดสาย ดั่งงานกฐิน ของตามวัดต่างๆ ที่มีแต่คน นำเงิน ทอง ข้าวของ เครื่องใช้ต่างๆ มาให้ ด้วยจิตศรัทธา

ขอขอบคุณข้อมูลดีๆจาก : วัดอัมพวัน และ “ฤาษีน้อย” ผู้ปรารถนาพระนิพพาน

error: ถ้าจะก๊อปกรุณาให้เครดิตท่านเจ้าของบทความ
%d bloggers like this: