1045. ปรอทกรอล้านนา เครื่องรางโบราณในตำนานที่สาบสูญการถ่ายทอด

พ่อเล่าว่าสมัยเขาเป็นวัยรุ่นเนี่ยผู้ชายมักจะเล่นพระ เรียกว่านักเลงพระ พ่อก็เล่นด้วยเหมือนกันทำให้มีพระเก่า ๆ เก็บสะสมไว้เยอะพอสมควร ทั้งนี้ก็รวมไปถึงเครื่องรางของขลังอย่างอื่นด้วย นาน ๆ ครั้งก็จะเอาออกมาให้ดู แล้วก็เล่าว่าไปได้มาจากไหนยังไง แล้วก็ชอบเล่าถึงคนเล่นของ ว่าแต่ก่อนนี้มีจริง ๆ นะ

มีของชิ้นหนึ่งน่าสนใจมาก มันเป็นลูกโลหะกลม ๆ ไม่ใหญ่ (เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณเหรียญ 10 บาท) เวลาเขย่าจะมีเสียงดังหึ่ง ๆ เหมือนผึ้งบิน มันเหมือนมีอะไรอยู่ข้างในน่าจะเป็นลูกเหล็ก แต่ที่น่าสนใจก็คือ มันจะดังอยู่แบบนั้นสักพักนึง ไม่เหมือนลูกกระพรวน มันเหมือนมีกลไกอะไรอยู่ข้างในมากกว่า แต่ว่ามันเป็นทรงกลมปิดสนิทก็เลยมองไม่เห็นว่ามีอะไร สิ่งนี้เรียกว่า “ปรอทกรอ” พ่อได้มาจากพระสมัยที่บวช แต่ก็ไม่แน่ใจเหมือนกันว่ามันเป็นของขลังหรือว่าเป็นอะไร

ของแปลก ๆ แบบนี้แอดมินก็สนใจ ก็เลยหาข้อมูลเพิ่มเติมมาเล่าให้ฟังกัน ว่าเจ้าปรอทกรอนี้คืออะไร และเอาไว้ทำอะไรกันแน่ ก็ได้ความรู้มานิดหน่อย

ปรอทกรอนี้เป็นสิ่งประดิษฐ์ของคนโบราณที่น่าทึ่งมาก ที่เรียกว่า “ปรอท” เพราะว่าเปลือกนอกมักเป็นโลหะเคลือบทอง เวลาเคลือบต้องเอาผงทองมาละลายในปรอทแล้วทาบนเนื้อโลหะแล้วเอาไปผ่านความร้อนให้ปรอทระเหยไปเหลือแต่ทองที่เคลือบโลหะ ที่น่าทึ่งก็คือข้างในนั้นมันมีกลไกคล้ายระบบลานอยู่ข้างใน ห่อหุ้มโลหะเล็ก ๆ อีกขึ้นหนึ่ง เวลาขยับแค่นิดหน่อยก็จะเกิดมีเสียงดัง และจะดังอยู่สักพักแม้จะไม่มีการเคลื่อนไหวแล้วก็ตาม หากดูจากอายุของมัน ซึ่งก็ประมาณ 300-1000 ปี ก็ถือว่าผู้ประดิษฐ์น่าจะทรงภูมิปัญญามากทีเดียว

ถ้าผ่าดูข้างในจะพบว่ามันมีโลหะอีกชั้นหนึ่งสานเป็นซี่สับกัน คล้ายตะกร้อโลหะ บางอันเป็นขดลวดสำริด หลักการทำงานคือ เมื่อได้รับการสั่นสะเทือนลูกโลหะข้างในจะเคลื่อนไหว ทำให้โลหะชั้นในสั่น เกิดการเคลื่อนไหวทวนทิศแบบลานนาฬิกาหรือฟันเฟือง

ว่ากันว่าโลหะข้างในปรอทกรอนั้นไม่ใช่ของธรรมดา แต่มักจะเป็นของขลัง เช่น เหล็กไหล หรือ ปรอทสำเร็จ (ปรอทสำเร็จคือของขลังอย่างหนึ่งของคนโบราณ ได้จากการเล่นแร่แปรธาตุ หายากมากเพราะว่าคนที่ทำมักจะตายเพราะพิษปรอทก่อนที่จะทำสำเร็จ) เรื่องนี้แอดมินก็ไม่รู้ว่าจริงเท็จแค่ไหน บางทีมันอาจจะเป็นแค่ลูกเหล็กธรรมดา ๆ ก็ได้

ปรอทกรอนั้นเป็นของเก่าแก่ มักพบตามวัดเก่า เจดีย์โบราณ กรุพระ ฐานพระพุทธรูป หรือใต้โบสถ์ และแถวกำแพงเมืองเก่า เป็นต้น ไม่ค่อยได้ยินว่ามีใครได้รับสืบทอดในการสร้าง จึงถือเป็นของลึกลับอย่างหนึ่ง ไม่ค่อยมีใครรู้จักด้วยซ้ำ บ้างก็ว่ามันเป็นของที่นำเข้ามาจากประเทศจีน เพราะเคยพบในสุสานของกษัตริย์จีนด้วย เป็นของคล้าย ๆ แบบนี้เหมือนกัน นอกจากนี้ปรอทกรอยังมีทั้งแบบ “ตัวผู้” และ “ตัวเมีย” ด้วย แบบตัวเมียนั้นจะเสียงใสกว่า แต่หายากกว่า

ส่วนมากปรอทกรอมักจะรู้จักกันในนาม “เครื่องรางของขลัง” และขึ้นชื่อว่าเป็นเครื่องเตือนภัย ประมาณว่าเมื่อมีอันตรายมันจะส่งเสียงดัง เชื่อกันว่าเป็นของศักดิ์สิทธิ์มาก ใช้ป้องกันสิ่งชั่วร้าย คุณไสย ลมเพลมพัด (ลมเพลมพัด คือ ของไม่ดีที่คนเล่นของเอาไปปล่อย เช่น ว่านผี น้ำมันผี น้ำมันพราย แล้วเวลาคนที่จิตอ่อนหรือดวงตก ก็อาจจะได้รับเข้าตัวไป เล่ากันว่าเวลาเราตกใจหรือไปทักอะไรแปลก ๆ ถ้ามีของไม่ดีอยู่แถวนั้นมันจะเข้าตัว เรียกว่าลมเพลมพัด เมื่อก่อนนั้นมีมาก คนโบราณจึงสอนลูกหลานว่าห้ามทักอะไรตอนกลางคืน

มาดูทางด้านเหตุผลกันบ้าง มีผู้วิเคราะห์กันว่าแท้จริงแล้วปรอทกรอน่าจะเป็นของใช้อย่างหนึ่งของคนโบราณ การที่เรามักจะพบตรงกำแพงเมือง ก็น่าจะเป็นเพราะมันใช้ในการศึกสงคราม เป็นไปได้ว่ามันอาจจะเป็นเครื่องระวังภัยของแม่ทัพหรือทหารแนวหน้า ใช้วางไว้ตามกำแพงเมืองหรือบนพื้นดิน เพื่อใช้เตือนเวลามีข้าศึกบุกเข้ามาแต่ไกล การสั่นสะเทือนของพื้นดินจะทำให้ปรอทกรอส่งเสียงดัง หรือบางทีอาจจะเป็นเครื่องมือที่ใช้เตือนภัยแผ่นดินไหวดูจะสมเหตุสมผลดี แต่ทำไมถึงมักจะมีอยู่ในวัด อันนี้ก็ไม่มีใครทราบได้เหมือนกัน ถึงยังไงแอดมินก็ว่ามันเป็นของเล่นที่น่าทึ่งดีนะ

ขอขอบคุณข้อมูลดีๆจาก : indepencil
ขอขอบคุณรูปภาพสวยๆจาก : pralanna.com ร้านนครหริภุญไชย และ uamulet.com
นำเสนอโดย : แอพเกจิ – AppGeji